Havayolu konşimentosu; ihracata konu olan malın havayolu ile taşınmasında kullanılan taşıma belgesidir. Bu belge taşıyıcı firma tarafından düzenlenir ve makbuz niteliği taşır. Bu yüzden havayolu konşimentosu kıymetli evrak değildir ve ciro edilemez; ancak orijinal 3. nüsha kullanıma göre kıymetli evrak gibi işlem gördüğü durumlar da vardır. Mallar varış havaalanı gümrüğüne geldiğinde çekilebilmesi iki şekilde mümkündür; ya belgede ismi yazılı alıcı veya yetki verdiği gümrükçüsü, ya da alıcının bankası. Eğer belge alıcının bankası adına düzenlenmiş ise banka havayolu şirketine vereceği yazılı talimatla malları alıcıya teslim ettirir.
Havayolu konşimentosu 12 nüshadan oluşur: 3 orijinal, 9 kopya.
- Nüsha: havayolu şirketinde kalır ve ihracatçı ya da ihracatçının forwarder’ı tarafından kaşe imza yapılır.
- Nüsha: mal ile birlikte alıcıya gönderilir. Taşıyıcı ve ihracatçı ya da ihracatçının forwarder’ı tarafından kaşe imza yapılır.
- Nüsha: havayolu şirketi tarafından kaşe imza yapılır. Mal uçağa yüklendikten sonra bu nüsha ihracatçıya teslim edilir.
İhracatçı isterse mal henüz ithalatçının acentesine ulaşmadan 3. nüshayı kendi acentesine ibraz ederek alıcı bilgilerini her zaman değiştirebilir. Bu da ithalatçı için bir risktir. Bunu önlemek için ithalatçılar 3. nüshanın kendilerine gönderilmesini isterler.
Havayolu konşimentosunu kim düzenler?
Havayolu konşimentosu IATA (International Air Transport Association) üyesi olan havayolu firmaları ya da freight forwarder’lar tarafından basılan matbu bir formdur. Teoride ihracatçının doldurması gerekirken, uygulamada taşıyıcı işletme ya da forwarder’ı düzenler.
Havayolu konşimentosu üzerinde bulunması gereken bilgiler
- havayolu konşimentosunun ve taşıyıcı işletmenin kod numaraları
- Belgenin düzenlendiği yer ve tarih
- İhracatçı ve gönderenin bilgileri
- İthalatçı veya bankanın bilgileri
- Kargo türü, niteliği, miktarı, ağırlığı ve ölçüleri
- Kalkış ve varış bilgileri
- Taşıma ücreti ve ödeme koşulu
- Taşınacak mal tehlikeli sınıfa giriyorsa ilgili deklarasyonlar
- Diğer ek bilgi ve belgeler
Yukarıdaki bilgiler Ana Havayolu Konşimentosu (Master Air Waybill – MAW) için gereklidir.
Bir de Ara Havayolu Konşimentosu (House Air Waybill – HAW) vardır. Bu konşimento malın freight forwarder’a teslim edildiğine dair bir çeşit tutanak işlevi görür ve bir taşıma belgesi olarak işlem görmediği için de taşıyıcının Ara Havayolu konşimentosuna konu olan malın taşımasıyla ilgili sorumluluğu yoktur.
Ek olarak; Ciro (Endrosement); senet, police, çek, konşimento, makbuz senedi, ipotekli borç senedi gibi emre yazılı kıymetli evrakın kaşe imza yaparak onaylamak suretiyle mülkiyet değiştirmesinde kullanılan usuldür. Yani ben bu evrakı kaşe imza yaparak ciroluyorum ve sana veriyorum ki bu evrak neyi elde etmemi sağlıyorsa o senindir demek. Evrak arkasında kaç kişinin cirosu varsa o kadar el değiştirmiş demektir ve sahte ya da karşılıksız çıkması o kadar imkansızdır. Bu tanım ciro, ciro etmek, cirolamak genel olarak tarif edilmiştir. Detaya indikçe çeşitlere ayrılır.
