AWB, CIM ve CMR gibi deniz konşimentosu da malın gemiyle taşınmasını sağlayan taşıma belgesidir. “Marine Bill of Lading”, “Seaway Bill of Lading” ya da “Ocean Bill of Lading” diye de anılır. Ancak diğer konşimentolardan farklı olarak deniz konşimentosu kıymetli evrak niteliği taşır.
Deniz konşimentosunu kim düzenler?
Deniz konşimentosu gemi acentesi tarafından düzenlenir. Acentenin konşimentoyu düzenleyebilmesi için ihracatçı bir kap/kilo bilgisi hazırlar. Bu kap/kilo bilgisi acente tarafından size doldurmanız gereken bir belge olarak gönderildiği gibi, siz de word, excell gibi bir ofis programı kullanarak bilgisayarınızda düzenleyebilirsiniz. Konteyner dolumu nerede yapılacaksa (Fabrika, liman, depo) bu işlem bittikten sonra konteynere mühür vurulur ve o aşamada artık konteyner numarası ve mühür numarası bellidir. Bundan sonra önceden hazırlamış olduğunuz kap/kilo bilgisi üzerinde değişiklik yaparak yükleme notasına çevirebilirsiniz. Yükleme notasında kap/kilo bilgisinden farklı olarak mühür ve konteyner numaraları ile konşimentonun nasıl hazırlanması gerektiği bilgisi yer alır (Evrak gönderi: express / 3 copy 3 orijinal)
İhracatçı yükleme notasını hazırlar ve acenteye genellikle e-mail yoluyla gönderir. Acente talimata göre konşimentoyu doldurur ve ihracatçının bilgileri kontrol ve teyit etmesi için ihracatçıya geri gönderir. Bilgiler doğruysa ihracatçı doğruluğunu onaylar, değilse düzelttirir. Ardından mallar gemiye yüklenir ve konşimento basılır. İhracatçının talebine bağlı olarak acente ya basılı konşimentoyu gönderir, ya da e-mail yoluyla iletir. Aslında bu ithalatçının talebine bağlıdır. İthalatçı asıllarına gerek duymadan e-mail yoluyla gelen belgelerle kendi gümrüğünden malı çekebiliyorsa işlem hızı açısından express gönderiyi tercih eder. Eğer asıllarına ihtiyacı varsa, ihracatçı basılı konşimento, fatura, menşe ve çeki listesi gibi gerekli evrakları ödeme şekli neyse ya banka ya da kargo aracılığıyla gönderir.
KAP/KILO BILGISI ve YUKLEME-NOTASI şablonlarını indirip kendi ihracatınız için kullanabilirsiniz.
Konşimento (B/L) kıymetli evrak niteliğinde olduğu için alıcıya yönelik olarak dört şekilde düzenlenebilir.
- Gönderilenin emrine (negotiable B/L). Örneğin “Order To Xyz Bank” ibaresi olduğunda gönderilen banka konşimentoyu daha sonra gerçek alıcısına ciro eder.
- Yüklenenin emrine. Bu durumda konşimentonun daha sonra yüklenen tarafından ciro edilmesi gerekir.
- Nama (straight B/L). Nama düzenlenen konşimentolar direkt alıcının ismine düzenlenir ve mallar sadece konşimentodaki alıcı tarafından teslim alınabilir. Bu konşimentolar ciro yoluyla devredilemezler.
- Hamiline (bearer B/L). Konşimentoda alıcı ismi açık bırakılır veya hamiline (Bearer) ibaresi eklenir. Konşimentoyu elinde bulunduran kişi ya da kurum malın sahibidir. Riskli olması açısından en nadir kullanılan konşimento çeşididir. Bu tür konşimentolar genelde aynı holdingin çatısındaki farklı firmalar arasındaki ticarette kullanılır. O durumda bile çok yaygın değildir.
Deniz konşimentosunda yer alması gereken bilgiler
- Konşimento üzerinde “SHIPPED ON BOARD” ya da “ON BOARD” ifadesi, tarih ve acentenin kaşe imzası yer almalıdır.
- Teslim şekli CIF ya da C&F ise veya navlun faturaya dahil edilmişse “Freight prepaid” ifadesi yer almalıdır.
- Malın net ve brüt ağırlıkları mutlaka yazılmalıdır.
- Konşimentonun düzenlendiği yer ve tarih belirtilmelidir.
- Yükleme ve boşaltma limanları yazılmalıdır.
- Orijinal olarak düzenlenen konşimentonun adedi yazılmalıdır.
Ciro (Endrosement); senet, police, çek, konşimento, makbuz senedi, ipotekli borç senedi gibi emre yazılı kıymetli evrakın kaşe imza yaparak onaylamak suretiyle mülkiyet değiştirmesinde kullanılan usuldür. Yani ben bu evrakı kaşe imza yaparak ciroluyorum ve sana veriyorum ki bu evrak neyi elde etmemi sağlıyorsa o senindir demek. Evrak arkasında kaç kişinin cirosu varsa o kadar el değiştirmiş demektir ve sahte ya da karşılıksız çıkması o kadar imkansızdır. Bu tanım ciro, ciro etmek, cirolamak genel olarak tarif edilmiştir. Detaya indikçe çeşitlere ayrılır.
