Çek Nedir?
Çek (cheque) mal veya hizmet için alıcı tarafından satıcıya verilen ve ödenecek tutarın yazdığı (boş olmadığı) ödeme yapraklarıdır. Ödeme miktarının satıcı tarafından ilerleyen zaman dilimlerinde yazılmasına imkan verir. Karşılıklı güven esasına dayanarak verilen ve dış ticaretten çok iç ticaret işlemlerinde kullanımı yaygındır.
Çek Nasıl Kullanılır?
Çek dış ticaret sistemi içerisinde de kullanılabilir. Değerli olan bu evrak bankaya verildiğinde ödenmesi gerektiği bilinse bile piyasalar içerisinde çekler vadeli ödeme yöntemleri için kullanılmaktadır. Bankacılık sisteminin gelişmesi, kredi kartı sistemlerinin yaygınlaştırılması ve elektronik ticarette posların her yere gelmesi sebebiyle eski ünlü günlerinden oldukça uzakta olan çekler, kanunlar tarafından belirtilen koruyucu maddeleri yönüyle hem dış ticarette hem iç ticarette halen kullanılmaktadır.
Kimler Alabilir
Bankacılık sistemi içerisinde kara listeye dahil olmayanlar, kredi alabilenler ve ödemelerini yapabilen tüm işletmeler; başvurmaları halinde çek defterini alabilir, çek hesabı açtırabilirler. Çoğunlukla ortak olan belgeler bazı bankalarda farklılık gösterebilir. Bu farklılık çok zamanınızı alacak türden istekler değildir. Temel olarak;
- İkametgah Belgesi
- Kimlik Belgesi
- Sabıka Kaydı
- Maddi Teminat
istenir. İstekleri karşılayan ve daha önceden karşılıksız çek gibi olaylarla sicili lekelenmemiş kişiler banka tarafından onaylanabilir.
Bilinmesi Gerekenler
Çek defteri almadan önce süreç hakkında baştan sona bilmeniz gereken bazı şeyler mevcut.
- İşletmenizin hesaplarının (parasının) bulunduğu bankaya başvurmalısınız.
- Başvuru sonrası 10 veya 15 sayfalık çek defteri (karnesi) alacaksınız.
- Her boş sayfa için “değerli kağıt bedeli” ödemesini yapacaksınız.
- Günü gelen ödemelerin yapılması için banka sizden her sayfa için teminat isteyecek ve ödemenizi yaptıracaktır.
- Çek defteri aldığınız zaman, üzerine yazdığınız her tutarı bankanın ödemeyi kabul edebileceği tutardır anlamına gelmez. Banka ile aranızda görüşeceğiniz tutarlar doğrultusunda yazabilirsiniz.
- Piyasalarda uzun yıllardan beridir ticaret yapan işletmeler ve uzmanlar çek kullanımından uzak durmaktadırlar. Çek almayı avantajlı olarak görebilirsiniz ancak alacaklılarınız bu ödeme metodunu kabul etmeyebilir.
- Çek defteri arayüzü her banka tarafından farklı olarak tasarlanır ve basılır. Elinize geçen çek defteri yapraklarında bu farklılıklara hazır olun. İskelet yapı haricinde tasarımsal değişiklikler mevcuttur.
Çekte asla zamanlama yani vade yoktur. Çekte vade denilen olay, ödemeyi yapacak işletmenin banka hesabının müsaitlik durumudur.
Çekin Unsurları
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)’nun 780.maddesinin (1). fıkrasınca aşağıdaki maddeler çek unsurları arasındadır.
- Çek Kelimesini, (Zorunlu Unsur)
- Kayıtsız Şartsız Muayyen Bir Bedeli, (Zorunlu Unsur)
- Ödeyecek Kişinin, Muhatabın Ticaret Unvanını, (Zorunlu Unsur)
- Ödeme Yerini, (Alternatif Unsur)
- Keşide Tarihini (Zorunlu Unsur) ve Yerini, (Alternatif Unsur)
- Keşidecinin İmzasını, (Zorunlu Unsur)
- Banka Tarafından Verilen Seri Numarasını, (Zorunlu Unsur)
- Karekod’u içermelidir. (Zorunlu Unsur)
Çek Cirolama
Dış ticarette ve iç ticarette ödeme aracı olarak kabul ettiğimiz çek sayesinde üretime hız kesmeden devam edebiliriz. Üretim için gerekli mal veya hizmetlerin satın alımı sonrası alacaklılara yapılacak ödemeler için kendi çek hesabımızı kullanmak yerine müşterilerimizden aldığımız çekleri kullanabiliriz. Yapılması gereken tek şey ödeme esnasında müşterimizden aldığımız çekin arka kısmına şirket kaşemizi ve imzamızı basmak olacaktır. Bu eylem “müşterim ödemezse ben ödeyeceğim” gibi bir tanım içerir. Döngü zincir gibi dış ticaret veya iç ticaret işlemlerinde devam edebilir.
Çek Neden Önemli?
Çekin işletmeler için ekonomik değeri oldukça yüksektir. Nakit para taşıma gibi bir sorumluluğun olmaması, banka hesaplarında duran paranın güvenliğinin sağlanıyor olması, karşılıklı anlaşma esasları uygulanarak yazdılığı için alıcı ve satıcıyı pazarlık yaptırması gibi sebeplerde önemini kanıtlamaktadır.
