Türkiye’deki Serbest Bölgeler

Serbest Bölge Nedir?

Serbest bölge; bir ülkede geçerli olan ticareti, üretimi ve ihracatı arttırmak amacıyla ülke hükümeti tarafından oluşturulan gümrük sahası dışındaki bölgelerdir. 

Serbest Bölgeler Listesi

Antalya Serbest Bölgesi

Türkiye’nin ilk serbest bölge olma ünvanını elinde tutan Antalya Serbest Bölgesi; 11 Mart 1985 tarihinde kurulmuş ve 14 Kasım 1987 yılında aktif şekilde çalışmaya başlamıştır. İlk olarak devlet tarafından altyapı işlerinin finansmanı sağlanmış daha sonralarda özel sektör ve yabancı yatırımcılar aracılığıyla yatırımlar gerçekleştirilmiştir.

Mersin Serbest Bölgesi

Bakanlar Kurulu Kararı sonucunda açılması istenen Mersin Serbest Bölgesi, 11 Mart 1985 tarihinde kurulmuş ve resmi açılışını 3 Ocak 1987 yılında yapmıştır. 776 dönümlük Mersin Serbest Bölgesi zamanla yapılan eklemelerle 836 dönüme ulaşmıştır. Ticaret Bakanlığı’na bağlı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü yönetmektedir.

Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi

Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi, sahil şeridinin 5 kilometreye varması ve 4.6 milyon metre kare üzerine kurulu yapısıyla ülkemizin en büyük yüz ölçümlü serbest bölgelerinden bir tanesi konumundadır. İskenderun Körfezi’nde yer almaktadır.  Doğrudan otoyol hattına bağlantısı ve tren istasyonuna 16 kilometre yakınlığıyla bölge etrafında dış ticareti canlandırmaktadır.

Ege Serbest Bölgesi

Ege Serbest Bölgesi, 11 Ocak 1987 Bakanlar Kurulu Kararı ile birlikte resmi olarak kurulmuştur. 1987 yılı itibariyle bölge üzerinde planlamalar yapılmış ve 1990 sonrasında ESBAŞ olarak Ege Serbest Bölgesi faaliyete geçmiştir. Bölge yatırımları, su, doğalgaz, boşaltma, nakliye, yükleme, elektrik, yemek ve itfaiye gibi hizmetlerin tamamı ESBAŞ aracılığıyla verilmektedir. İzmir’in o döneminde nüfusun az olduğu Gaziemir ilçesinde kurularak 2.2 milyon metre kare alana yayılan serbest bölge,  havaalanı, liman, karayolu ve demiryoluna yakınlığı sebebiyle gözde serbest bölgelerimizdendir.

İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi

180 bin 152 metre kare genişliğindeki alan  ile İstanbul’da hizmet vermektedir. 1996 yılı içerisinde çalışmaya başlamış ve bugün onlarca firma ile hizmetini devam ettirmektedir.

İstanbul Trakya Serbest Bölgesi

İstanbul Trakya Serbest Bölgesi veya İSBAŞ, Çatalca mevkiine gelmeden 2 kilometre öncesinde yer almaktadır. Kimya, makine ve ilaç sektörüne yönelik firmalar bu bölge üzerinde çalışmaktadır.

Trabzon Serbest Bölgesi

Trabzon limanı iç kısmında yer alan serbest bölge, Hem güvenli hem kullanışlı depolama alanları sunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminin 5 önemli limanlarından birisine kurulmuştur. Tarihte ticaretin önemli kesişimlerinde yer alan liman, bugün dış ticaret işlemlerimize konu olan çoğu işlemin yürütüldüğü yerdir.

İstanbul Endüstri ve Ticaret Serbest Bölgesi

Orhanlı, Tuzla konumunda yer almaktadır. DESBAŞ özel sektör kuruluşu olarak bölge faaliyetlere devam etmektedir. 8 Nisan 1993 Bakanlar Kurulu Kararı ile bölge resmi makamlarca kurulmuştur. 5 Mayıs 2011 yılı itibariyle DESBAŞ ünvanı bölgenin ünvanının başına eklenmiştir.

Mardin Serbest Bölgesi

MASBAŞ olarak ünvanı oluşturulan bölge, bölge yönetici kuruluşu tarafından gelen talep doğrultusunda 3 Kasım 2016 tarihindeki Resmi Gazete’te yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile kapatıldı.

Samsun Serbest Bölgesi

Samsun Serbest Bölgesi, 27 Kasım 1995 senesindeki Bakanlar Kurulu Kararı ile 73 bin 150 metre kare sınır alanına yap-işlet-devret modeliyle yapılan bölge, 30 yıl boyunca işletilmesi SASBAŞ tarafından yapılacaktır. 1998 yılının Ocak ayında aktif hizmet vermeye başlamıştır.

Avrupa Serbest Bölgesi

2003 yılında resmi açılış yapan Avrupa Serbest Bölgesi, yapılan güçlü yatırımlar sayesinde 2 milyar amerikan doları ticaret kapasitesini aşmış ve bölgeye önemli bir istihdam yaratmıştır. 200 kadar firmanın varlık gösterdiği bölge Çorlu/Tekirdağ mevkiinde yer almaktadır.

Rize Serbest Bölgesi

Rize Serbest Bölgesi’nin 23/5/1997 tarihli ve 97/9530 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen sınırları  yeniden tespit edilmiştir; Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne ait serbest bölge arazisinin kullanım hakkı zamanın Ekonomi Bakanlığı’na devir edilmiştir. 

İzmir Serbest Bölgesi

1984 yılı içinde İzmir Deri Sanayicileri Yapı Kooperatifi ile bölgenin temelleri atılmış, 1988 yılında sanayi bölgesi olmuş ve ilerleyen zamanlarda serbest bölge olarak faaliyetini sürdürmüştür. İDESBAŞ ünvanı ile çalışmaktadır.

Kayseri Serbest Bölgesi

Ankara yolu üstünde kurulan ve Kayseri’nin büyük 1. Organize Sanayi Bölgesi ile yan yana olan Kayseri Serbest Bölgesi düz bir arazide 1998 yılı itibariyle kurulmuştur. Türkiye’nin en geniş alanına sahip serbest bölgesidir. 4 bin üstü kişiyi istihdam etmekte ve bölgesel ticareti kalkındırmaktadır.

Gaziantep Serbest Bölgesi

1997 yılının son kısımlarına doğru GASBAŞ olarak işletmecisinin yetkili kılındığı serbest bölgemizdir. Gaziantep Sanayi ve Ticaret Odası’nın bölgeyi kurmak için çalışmaları oldukça fazladır. 

Kocaeli Serbest Bölgesi

17 Mayıs 2000 yılındaki Bakanlar Kurulu Kararı ile sınırları çizilen Kocaeli Serbest Bölgesi 30 yıl boyunca işletilebilecek serbest bölge statüsüne sahiptir. Kocaeli Serbest Bölgesi’ nin tüm işletmesi KOSBAŞ tarafından yapılmaktadır.

Denizli Serbest Bölgesi

Denizli Serbest Bölgesi; yabancı kaynak veya devlet yatırımlarına fazla ihtiyaç duymadan, girişimcilerinin kendi imkanları ile bugünlere kadar gelmiştir. Odak noktası tamamen ihracattır.

Tübitak MAM Serbest Bölgesi

TÜBİTAK’ın Gebze lokasyonunda Marmara Araştırma Merkezi içinde kurulan teknokenttir. Teknokent olarak aynı zamanda Serbest Bölge ünvanına sahiptir. Var olan şirketlerin çoğu teknoloji tabanlı çalışmalar yürütmekte ve serbest bölge avantajlarından faydalanabilmektedirler.

Bursa Serbest Bölgesi

Bursa Sanayi Ve Ticaret Odasının öncülüğünde BUSEB A.Ş. olarak 1998 yılı içinde kurulmuştur. 825 dönümlük geniş bir arazi üzerine yayılmıştır. 

Sakarya İpekyolu Serbest Bölgesi

Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası ile birlikte İzmirli Sanayicilerin birlikte çalışarak önerdiği Sakarya İpekyolu Serbest Ticaret Bölgesi 3 Aralık 2007 yılında Bakanlar Kurulu’ndan geçen karar ile kurulmuştu. Aradan geçen zamanla Türkiye Mimar ve  Mühendis Odaları Birliği’nin başvurusuyla birlikte Serbest Bölge’nin kurulması iptal edilmişti. Karasu Limanı ve geleceğinden bahsi geçen yatırımlarla birlikte Serbest Bölge tekrar açılması gündeme gelebilir.

Filyos Serbest Bölgesi

Zonguldak’a yukarıdaki konuma göre kurulan ve 1999 yılı içinde serbest bölge olarak duyurulan Filyos Serbest Bölgesi 30 Ekim 2010 yılında Serbest Bölge statüsü alınarak doğrudan sanayi bölgesi olma potansiyeline dönüştü. Günümüzde ise bu şekilde hizmet vermektedir. Bölge içi sanayide etkileşim olması beklendiği için bu karar alınmıştır.

Serbest Bölgeler Neden Önemli?

Bulundukları bölgelerdeki dış ticaret işlemlerini (ihracat ve ithalat) arttırmak, direkt yabancı kaynaktan yatırımları çekmek ve teknoloji transferini sağlamak amaçlarıyla kurulmaları son derece önemlidir. Ülkemizde kurulan serbest bölgeler bölge sanayisinin oluşmasına ve istihdam yaratabilme kabiliyetlerine göre statüleri devam ettirilmektedir. Filyos Serbest Bölgesi gibi örneklerde statü alınabilir ancak sanayinin organize bir şekilde bir alanda toparlanması sağlanmıştır. Devlet iş kurmak isteyen girişimcileri desteklemek amacıyla belirli tavizler vererek (avantajlar sunarak), makro ekonomik çıkarlarına fayda sağlamaktadır.

Kaynak;
Liste (T.C. Serbest Bölgeler Otomasyon Uygulaması)